Mae'r Ganolfan Ymchwil Iaith (CYI) yn ganolbwynt byd-eang ar gyfer ymchwil empirig unigol, rhyng ac aml-ddisgyblaethol i ddata a phrosesau iaith. Mae'n tynnu ysgolheigion ac ymchwilwyr ôl-radd ar draws Prifysgol Abertawe at ei gilydd ac mae'n cysylltu eu gweithgareddau nhw â gweithgareddau rhwydwaith byd-eang y Ganolfan o gydweithredwyr, partneriaid ymchwil a myfyrwyr doethuriaeth dysgu o bell.

Prif genhadaeth y Ganolfan Ymchwil Iaith yw hwyluso ymchwil gymhwysol arloesol gyda thraweffaith fawr ar draws ystod o beuoedd (addysg, llywodraeth, iechyd, diogelwch, polisi iaith, cyfieithu etc) a phersbectifau (geirfaol, morffogystrawennol, disgyrsiol, arddulliadol, cyfrifiadurol, hanesyddol etc).

Mae'r Ganolfan Ymchwil Iaith yn cwmpasu ystod eang o feysydd sy'n canolbwyntio ar y cyd ar ymchwil gymhwysol i iaith. Mae'r rhain yn cynnwys Caffael Ail Iaith, Dysgu Iaith â Chymorth Cyfrifiadur, Seicoleg Wybyddol Iaith, Dadansoddi Disgwrs, Pragmateg, Sosioieithyddiaeth, Ieithyddiaeth Hanesyddol, Addysgu ac Asesu Iaith, Astudiaethau Geirfaol, Morffoleg a Seicoieithyddiaeth.

Mae'r Ganolfan Ymchwil Iaith yn gartref i nifer o brosiectau ymchwil, ysgolheigion ar ymweliad a myfyrwyr PhD ac mae'n cynnal seminarau a gweithdai ymchwil yn rheolaidd. Mae pum Grŵp Ymchwil arbenigol yn y Ganolfan Ymchwil Iaith: Ieithyddiaeth Gymhwysol a'r Gymraeg; Astudiaethau Geirfaol; Diogelwch, Diogelu a Phlismona; Cyfieithu; Caffael Ail Iaith ac Addysgu Ieithoedd.

Prosiectau

Astudiaethau Lexical

Mae'r Grŵp Ymchwil Astudiaethau Lexical, a sefydlwyd gan Paul Meara yn 1991 ac yn hysbys gynt fel y Grŵp Ymchwil Caffael Geirfa (VARG), bellach dan arweiniad Tess Fitzpatrick a Cornelia Tschichold ym Mhrifysgol Abertawe. Mae'r grŵp yn cynnwys ymchwilwyr megis Alison Wray a Dawn Knight o Brifysgol Caerdydd, gyda Meara mewn rôl emeritus.

Gan ganolbwyntio ar ymchwil lexical, mae’r grŵp yn cwmpasu meysydd fel prosesu geirfa, caffael ail iaith, CALL, cymdeithas geiriau, ieithyddiaeth corpws, ac ati. Mae'r PhD rhan-amser, dysgu o bell mewn Ieithyddiaeth Gymhwysol (Astudiaethau Lexical) ym Mhrifysgol Abertawe wedi cynhyrchu nifer o ymchwilwyr blaenllaw dros ei 30 mlynedd.

Mae'r grŵp yn cynnal cynhadledd flynyddol yn y DU yn cynnwys siaradwyr nodedig ac yn cyhoeddi cylchlythyr rheolaidd i rannu newyddion. Ymhlith pynciau ymchwil diweddar mae rhestrau geiriau addysgol, technegau ymchwilio eirfaol, profion gwybodaeth geirfa, ac ystyriaethau geiriau mewn clinigau canser.

Caffael ail iaith ac addysgu iaith

Pobl

Cyd-cyfarwyddwr

Mae diddordebau ymchwil Dr Vivienne Rogers  yn perthyn i ddau brif faes seicoieithyddol a chaffael ail iaith. Yn gyntaf, mae ganddi ddiddordeb yn y cysylltiad rhwng dysgu geirfa fel sbardun ar gyfer caffael nodweddion cystrawennol. Yn ail, mae rôl dawn dysgu iaith a chof gweithredol wrth gaffael ail iaith dan gyfarwyddyd.

Dr Vivienne Rogers
Vivienne Rogers

Cyd-cyfarwyddwr

Ymunodd Dr Gwennan Higham ag Adran y Gymraeg, Prifysgol Abertawe ym mis Hydref 2016, yn dilyn doethuriaeth yn Ysgol y Gymraeg, Prifysgol Caerdydd, ar ddysgu Cymraeg i fewnfudwyr; llunio llwybr at ddinasyddiaeth gynhwysol Gymreig. Mae ganddi brofiad o ddysgu Cymraeg i oedolion ac arbenigedd ar ddatblygu cyfleoedd dysgu Cymraeg i fewnfudwyr. 

Dr Gwennan Higham
Dr Gwennan Higham

Cyhoeddiadau Academaidd

LLyfrau

Myfyrwyr PhD sydd wedi cymryd rhan yn LRC:

myfyrwyr yn llyfrgell

Ein Gwobrau a’n Grantiau

Campws Singleton

Gwobr 'AHRC Impact Acceleration' (15k) a Seconiad Gwobr 'AHRC Impact Acceleration' (25k): Llwybrau at y Gymraeg ar gyfer Mewnfudwyr Rhyngwladol (2022-25)

Cyngor Ymchwil Ewropeaidd (ERC) Horizon 2020: Ymgysylltu Ieuenctid â Chadwraeth Ieithoedd Ewropeaidd (2021-2024)

Gwobr 'AHRC Impact Acceleration' (£9150) and Y Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol (Y Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol ) Research Grant (£5100)  Geirfa Gymraeg – Welsh vocabulary project.

Cymrodoriaeth Ymchwil AHRC (£308,562) 'Finding, sharing and losing words: understanding the mental lexicon.'

Prosiect Llywodraeth Cymru (£25k) Asesiad Cyflym o'r Dystiolaeth: Ymagweddau a Dulliau Addysgu Ail Iaith Effeithiol (2019).

Coleg Cymraeg Cenedlaethol (£20k) Creu’r cwrs Biocemeg ar-lein cyfrwng Cymraeg cyntaf (2017-2021).

Coleg Cymraeg Cenedlaethol (£2500) Diwrnod Blas Iaith Gymraeg Nyrsio a Bydwreigiaeth (2022).

Coleg Cymraeg Cenedlaethol (£2500) Effaith y Gymraeg ar ddangosyddion iechyd mewn gofal iechyd sylfaenol a chartrefi henoed (2023).

Strategaeth Cronfa Arloesi Ymchwil Cymru (£15k) Defnyddio’r Gymraeg yn y Gweithle (ymgyrch teledu a chyfres ar-lein) (2023).