Trosolwg o'r Prosiect
Yn Nhîm Olrhain Pysgod Prifysgol Abertawe, rydym yn defnyddio tagiau acwstig a dulliau olrhain acwstig goddefol i astudio symudiadau mewn afonydd a'r môr rhywogaethau pysgod amrywiol ym môr Hafren, gan gynnwys eogiaid, gwangod, cathod môr (morgathod pigog, morgathod mannog, morgathod llygaid bach, morgathod melyn), penwaig a chŵn pigog. Hefyd, rydym wedi defnyddio offer genetig i archwilio strwythur poblogaeth a mudiadau penwaig yn nynesfeydd y de-orllewin, yn ogystal â'r Môr Celtaidd a Môr Iwerddon.
Mae ein hastudiaethau telemetreg acwstig yn cynnwys tagio pysgod â thagiau acwstig, sy'n cael eu canfod gan dros 100 o dderbynyddion ledled Môr Hafren, ac mewn sawl afon (Tawe, Tywi a Gwy) y mae eu haberoedd ar hyd arfordir gogleddol Môr Hafren. Ers 2019, mewn cydweithrediad â'n partneriaid, rydym wedi tagio ac olrhain mwy na 900 o bysgod o naw rhywogaeth wahanol, ac mae'r gwaith hwn yn parhau. Bellach mae ein cronfa ddata'n cynnwys dros 1.2 miliwn o ganfyddiadau. Gallwn ddefnyddio'r data hwn i ddeall patrymau mudo, cyfraddau goroesi a phatrymau bwydo (drwy amrywiadau mewn dyfnder dŵr) mewn afonydd ac yn yr amgylchedd morol, ac i archwilio dewisiadau rhywogaethau penodol ar gyfer rhanbarthau morol gwahanol.
Mae ein hastudiaethau geneteg o benwaig yr Iwerydd wedi cynnwys genoteipio mwy na 7,000 o bysgod unigol o'r holl brif boblogaethau i'r gorllewin o'r DU, yn ogystal â samplau cymysg o Fôr Iwerddon. Mae'r pysgod hyn wedi cael eu genoteipio am oddeutu 3,500 o farcwyr SNP, gan arwain at gronfa ddata sy'n gallu datrys ac aseinio'n gywir samplau cymysg i grwpiau poblogaeth enedigol o bwys.
Yn gyffredinol, mae ein gwaith yn darparu tystiolaeth bwysig sy'n gallu ategu penderfyniadau rheoli pysgodfeydd a datblygu polisi, yn ogystal â datblygiadau o ran penderfyniadau rheoleiddiol megis ynni adnewyddadwy morol a datblygiadau morol o bwys, gan gynnwys echdynnu ar gyfer yr orsaf ynni niwclear newydd Hinkley Point C.
