Diogelwch, Hawliau a Datblygiad Byd-eang (GSRD)

Alan Collins 

Caner Sayan 

David Bewley-Taylor 

Gerard Clarke 

Jamie Stacey

Krijn Peters 

Kris Stoddart

Leah Owen 

Luca Trenta 

Aelodau Myfyrwyr:

Noble Chibueze Eyisi – PhD Student

Collins, A. a Soon, E. (2023). The spiral model, scope conditions, and contestation in the ASEAN Intergovernmental Commission on Human Rights. The Pacific Review, 0, 1-32.

Yn 2009 sefydlodd ASEAN gorff hawliau dynol - Comisiwn Rhynglywodraethol ASEAN ar Hawliau Dynol (AICHR)- a rhoi’r dasg iddo o hyrwyddo a diogelu hawliau dynol yn Ne-ddwyrain Asia o fewn fframwaith cydweithredu ASEAN ac i annog aelod-wladwriaethau i gadarnhau cytuniadau hawliau dynol rhyngwladol a gweithredu yn unol â nhw. Mae gan AICHR ddeg Cynrychiolydd, un ar gyfer pob aelod o ASEAN, ac mae'r unigolion hyn yn gyfrifol am gyflawni mandad AICHR. Yn yr erthygl hon, rydym yn defnyddio'r mecanweithiau a'r amodau cwmpas a gynhwysir yn y Model Troellog diwygiedig i asesu'r cyfleoedd a'r heriau sy'n bodoli wrth gynorthwyo a rhwystro'u hymdrechion i gyflawni mandad AICHR i hyrwyddo a diogelu hawliau dynol.

Dolenni i grynodeb llawn a'r erthygl: https://doi.org/10.1080/09512748.2023.2168034

SU Repository: https://cronfa.swan.ac.uk/Record/cronfa62309 

Collins, A. a Soon, E. (2022). The AICHR as a participatory space: contesting the secretive face of power. Australian Journal of International Affairs, 76(4), 359-378.

Mae Comisiwn Rhynglywodraethol ASEAN ar Hawliau Dynol (AICHR) yn aml yn cael ei ystyried yn anffafriol, gan gael ei bortreadu ar y gorau fel corff amherthnasol yn y frwydr i hyrwyddo a diogelu hawliau dynol yn Ne-ddwyrain Asia, ac ar y gwaethaf, fel corff sy’n cyfrannu at gam-drin hawliau dynol yn sgil ei dawelwch yn wyneb trasiedïau hawliau dynol y rhanbarth. Er bod gan AICHR lawer o gyfyngiadau, rydym yn ei ystyried yn rhywbeth sy’n datblygu o hyd, gan esblygu yn union fel oedd y bwriad erioed. Er mwyn deall yr esblygiad hwn, rydym yn gweld AICHR fel gofod cyfranogol lle mae dadlau ynghylch yr hyn y gall AICHR ei wneud, ac na all AICHR ei wneud, yn cael ei gynnal gan ei Gynrychiolwyr.

Dolenni i grynodeb llawn a'r erthygl: https://doi.org/10.1080/10357718.2021.2016610

SU Repository: https://cronfa.swan.ac.uk/Record/cronfa59029 

Mirzania, P., Gordon, J., Balta-Ozkan, N., Sayan, C., a Marais, L. (2023). Barriers to powering past coal: Implications for a just energy transition in South Africa. Energy Research & Social Science, 101, 103122

Bydd dichonoldeb trawsnewid i ynni cyfiawn De Affrica, fel y'i pennir gan gyflymder lleihau’r defnydd o lo a chynyddu ynni adnewyddadwy, yn dibynnu ar ystod o ffactorau technoleg-economaidd, cymdeithasol-wleidyddol a chymdeithasol-dechnegol. Mae gan y rhyngweithio rhwng yr elfennau hyn o’r trawsnewid oblygiadau sylweddol i gyfiawnder ynni. Mewn ymateb, mae'r papur hwn yn cynnig Fframwaith Dichonoldeb Trawsnewid Cyfiawn (JTFF) i werthuso'n well sut y gallai cyfyngiadau dichonoldeb effeithio ar uchelgeisiau trawsnewid ynni De Affrica, a'i hymrwymiadau mwy diweddar i gyfiawnder ynni. Gan ddefnyddio canfyddiadau ansoddol o gyfweliadau gydag arbenigwyr ynni De Affrica, mae'r astudiaeth yn rhoi darlun hollbwysig o oblygiadau cenedlaethol a chymunedol polisïau ynni cyfredol.

Dolenni i grynodeb llawn yr erthygl a'r erthygl: https://doi.org/10.1016/j.erss.2023.103122 

SU Repository: https://cronfa.swan.ac.uk/Record/cronfa6358

Sayan, C., Wagaba, B., Haemmerli, H., Gill, J., a Parker, A. (2023). Understanding small NGOs’ access to and use of geological data and expertise in delivering SDG 6 in eastern Africa. Journal of Water, Sanitation & Hygiene for Development, 13(5), 312-321.

Mae gan adnoddau dŵr daear y potensial i fodloni gofynion dŵr cymunedau bregus yn nwyrain Affrica. Er mwyn sicrhau bod adnoddau dŵr daear o'r fath yn cael eu rheoli'n gynaliadwy, rhaid i wybodaeth ddaearegol gadarn fod ar gael a chael ei defnyddio gan y rhai sy'n rheoli dŵr daear. Mae cyrff anllywodraethol bach yn un math o ymarferydd sy'n gweithio ar brosiectau cysylltiedig â dŵr gyda chymunedau anghysbell a bregus. Nod yr astudiaeth hon oedd deall mynediad at ddata ac arbenigedd daearegol a'r defnydd ohonynt gan gyrff anllywodraethol bach sy'n ymwneud â phrosiectau cysylltiedig â dŵr, trwy arolwg ar-lein a chyfweliadau ag hysbyswyr allweddol. Datgelodd yr astudiaeth fod cyrff anllywodraethol bach eisiau defnyddio data daearegol ond bod biwrocratiaeth yn ei gwneud hi'n anodd cael gafael ar ffynonellau data daearegol am ddim presennol y llywodraeth, ac nad yw setiau data bob amser yn cael eu storio'n briodol.

Dolenni i grynodeb llawn a'r erthygl: https://doi.org/10.2166/washdev.2023.233 

SU: https://cronfa.swan.ac.uk/Record/cronfa63580 

Bewley-Taylor, D. a Hallam, C. (2021). The International Drug Control Regime: Crisis and Fragmentation. Yn Annette Idler a Juan Carlos Garzon Vergara (goln), Transforming the War on Drugs: Warriors, Victims and Vulnerable Regions (tt. 83-112). Hurst & Company

Disgrifiad: Mae'r bennod hon yn cyflwyno tensiynau mwy diweddar o amgylch cyfeiriad polisi y consensws Fienna fel y'i gelwir. Mae'r bennod yn archwilio'r set benodol o themâu rhyngblethedig a chydgysylltiedig sydd wedi herio'r Gyfundrefn Rheoli Cyffuriau Ryngwladol. Mae'n egluro pensaernïaeth reoleiddiol y Gyfundrefn Rheoli Cyffuriau Ryngwladol, gan gynnwys y prif randdeiliaid yn y system a'u buddiannau, yn ogystal â'r tueddiadau ehangach yn y bensaernïaeth. Mae'n dadlau bod gwahaniaethau gwleidyddol ymhlith y gwahanol randdeiliaid sy'n achosi mwy a mwy o rwygiadau yn y gyfundrefn: er bod rhai taleithiau yn pwyso am ryw fath o ddiwygio, mae eraill yn gwrthsefyll newid. Daw'r bennod i'r casgliad y bydd trobwynt sy'n debygol o naill ai chwalu neu ad-drefnu'r system.

Dolenni i'r bennod: https://doi.org/10.1093/oso/9780197604359.003.0004 

SU Repository: https://cronfa.swan.ac.uk/Record/cronfa63127 

Bewley-Taylor, D. (2022). The Creation and Impact of Global Drug Prohibition. The Oxford Handbook of Global Drug History (tt. 304-322). Oxford University Press

Mae'r bennod hon yn archwilio datblygiad y system rheoli cyffuriau ryngwladol o'i sefydlu ym 1909 hyd at Gynulliad Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig ar Gyffuriau (UNGASS) ym 1998. Mae'n dechrau trwy olrhain effaith newidiol ymgyrchoedd yr Unol Daleithiau i allforio ei hideoleg waharddol drwy strwythurau cyfreithiol rhyngwladol yn y blynyddoedd sylfaenol rhwng Comisiwn Opiwm Shanghai a chychwyn yr Ail Ryfel Byd yn Ewrop. Parhaodd delfrydau ac ymdrechion yr Unol Daleithiau yn aneffeithiol yn ystod degawdau Cynghrair y Cenhedloedd. Mae'r bennod wedyn yn edrych ar drawsnewidiad cyflym gwleidyddiaeth cyffuriau ar ôl yr Ail Ryfel Byd dan nawdd y Cenhedloedd Unedig a rheoli cyffuriau rhyngwladol yn yr oes fodern. Arweiniodd hyn at sylfaen y gyfundrefn gwahardd cyffuriau fyd-eang, Confensiwn Sengl 1961 ar Gyffuriau Narcotig, a sefydliadau modern y  Cenhedloedd Unedig o'i gwmpas. Mae'r bennod wedyn yn olrhain datblygiad a pharhad y system reoli ryngwladol ers trobwynt cytundeb tan UNGASS 1998.

Dolenni i grynodeb llawn a'r erthygl: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780190842642.001.0001 

SU Repository: https://cronfa.swan.ac.uk/Record/cronfa63126 

Bolger, D. (2023). “Irregular” Migration, Intersectionality, and Race. Immigrant Lives (tt. 131-C7P87). Oxford University Press New York

Mae'r bennod hon yn archwilio polisïau mewnfudo llywodraethau olynol Awstralia sydd wedi tanio ofn ymfudwyr, ofn sy’n cael ei sbarduno gan hil, yn seiliedig ar bryder hanesyddol o "oresgyniad.” Mae'r bennod yn dadlau bod ymfudwyr sy'n ceisio mynd i mewn i Awstralia yn aml yn cael eu gwahanu fel naill ai'n "ddymunol" neu'n "annymunol," gyda cheiswyr lloches a ffoaduriaid yn cael eu portreadu fel rhai sy'n anghydnaws yn ddiwylliannol ac yn gynhenid â disgwyliadau cymdeithasol Awstralia. Mae'n dadlau ymhellach bod dadleuon am geiswyr lloches a ffoaduriaid wedi canolbwyntio fwyfwy ar anghydnawsedd, gwyredd, a'r angen i "amddiffyn ffiniau," gan arwain at ffoaduriaid—yn enwedig y rhai sy'n cyrraedd mewn cwch—yn cael eu cyflwyno'n aml mewn termau polemig fel "mewnlifiad" o "estroniaid" neu geiswyr mynediad "drws cefn".

Dolenni i grynodeb llawn a'r erthygl: https://doi.org/10.1093/oso/9780197687307.003.0007 

SU Repository: https://cronfa.swan.ac.uk/Record/cronfa64806 

Clarke, G. (2021). The Credibility of International Non-Governmental Organizations (INGOs) and the Oxfam Scandal of 2018. Journal of Civil Society, 17(3-4), 219-237.

Yn 2018, cafodd Oxfam GB, un o'r sefydliadau anllywodraethol datblygu rhyngwladol mwyaf yn y byd, ei amgylchynu gan sgandal a ymledodd yn gyflym i gyrff anllywodraethol rhyngwladol eraill (INGOs). Deilliodd yr argyfwng o gamfanteisio, cam-drin ac aflonyddu rhywiol (SEAH) buddiolwyr a staff INGOs blaenllaw ac achosodd niwed sylweddol i enw da’r sefydliadau hyn yn sgil dirywiad yn ymddiriedaeth y cyhoedd a chraffu dwys yn wleidyddol ac yn y cyfryngau. Mae'r argyfwng yn codi cwestiynau sylweddol am hygrededd INGOs a'r polisïau sy'n angenrheidiol i adfer ymddiriedaeth y cyhoedd. Mae'r erthygl hon yn adolygu cefndir yr argyfwng a'r ymatebion iddo gan Oxfam GB ac Oxfam International, gan INGOs eraill a chan y cyllidwyr a'r rheoleiddwyr sydd â'r dasg o'u goruchwylio, gan ganolbwyntio ar y Deyrnas Unedig.

Dolenni i grynodeb llawn a'r erthygl: https://doi.org/10.1080/17448689.2021.1994200 

SU: https://cronfa.swan.ac.uk/Record/cronfa57441 

Clarke, G. (2021). “Thinking and Working Politically”: The case of donor‐supported reform coalitions in the Philippines. Development Policy Review, 39(3), 398-418.

Mae clymbleidiau diwygio yn cynrychioli modd posibl i roddwyr gefnogi diwygio macro-wleidyddol mewn gwledydd sy'n datblygu, gan eu galluogi i osgoi cyfyngiadau diwygio micro-wleidyddol neu ddiwygio’r sector cyhoeddus lle bo amgylchiadau priodol yn bodoli. Fodd bynnag, mae'n anodd trefnu cefnogaeth rhoddwyr ar gyfer clymbleidiau diwygio ac mae'n llawn risg wleidyddol, gan gynnwys y risg o arlliw bleidiol. Felly, mae'r erthygl hon yn archwilio ymdrechion Australian Aid a Banc y Byd i hyrwyddo clymbleidiau diwygio ac etholaethau yn Ynysoedd Philippines yn ystod arlywyddiaeth Benigno S. Aquino III (2010–2016) ac i sefydliadoli agenda ddiwygio ei weinyddiaeth.

Dolenni i grynodeb llawn a'r erthygl: https://doi.org/10.1111/dpr.12494

SU Repository: https://cronfa.swan.ac.uk/Record/cronfa53344 

Jenkins, J., Mokuwa, E., Peters, K., a Richards , P. (2021). Rural–urban connectivity strengthens agrarian peace: Evidence from a study of gender and motorcycle taxis in Sierra Leone. Journal of Agrarian Change, 21(4), 776-795.

Roedd gwrthryfeloedd gwledig yn tarfu ar ymylon coedwigoedd Gorllewin Affrica Uchaf yn y 1990au. Pan ddaeth heddwch, gwelwyd twf cryf mewn masnach ar raddfa fach mewn bwydydd a chynhyrchion amaethyddol eraill y mae galw mawr amdanynt mewn trefi. Mae tacsis beic modur yn nodwedd o'r integreiddio cynyddol hwn o'r farchnad wledig-trefol. Roedd yn ddull o drafnidiaeth a arloeswyd gan gyn-ymladdwyr. Tra unwaith roedd menywod gwledig yn dioddef ymosodiadau gan ddynion ifanc gwledig heb ragolygon swyddi a oedd cael eu gorfodi i ymladd dros y gwrthryfelwyr, mae beiciau tacsi bellach yn eu cludo i farchnadoedd gwledig cyfnodol, gyda llawer ohonynt yn newydd ers diwedd y gwrthdaro. Mae'r astudiaeth yn rhoi disgrifiad dadansoddol o'r datblygiadau hyn, gan dynnu ar drafodaethau gyda phentrefwyr mewn tair ardal o Sierra Leone a ddioddefodd yn fawr yn sgil y rhyfel.

Dolenni i grynodeb llawn a'r erthygl: https://doi.org/10.1111/joac.12423 

SU Repository: https://cronfa.swan.ac.uk/Record/cronfa56922 

Jenkins, J., Peters, K., a Richards , P. (2020). At the end of the feeder road: Upgrading rural footpaths to motorcycle taxi-accessible tracks in Liberia. NJAS - Wageningen Journal of Life Sciences, 92, 100333

Mae mynediad at drafnidiaeth yn hanfodol ar gyfer datblygiad amaethyddol mewn ardaloedd gwledig ynysig. Dros yr 20 mlynedd diwethaf, mae'r rhan fwyaf o wledydd yn Affrica Is-Sahara wedi gweld newid dramatig mewn trafnidiaeth o'r fferm i'r farchnad yn dilyn cyflwyno tacsis beiciau modur a'r cynnydd yn y defnydd ohonynt.  Hyd yn hyn, mae hyn wedi bod yn ffenomen ddigymell sy’n ymateb i alw’r farchnad. Pa fath o ddatblygiad seilwaith sydd ei angen i gefnogi'r chwyldro lleol hwn mewn trafnidiaeth fferm ymhellach? Mae ein hastudiaeth yn defnyddio ffrâm dechnograffig i ddisgrifio ac asesu effaith economaidd-gymdeithasol a thechnegol uwchraddio llwybrau troed rhwng pentrefi i'w gwneud yn bosibl eu defnyddio gan dacsis beic modur mewn ardaloedd cefn gwlad oddi ar y ffordd yng ngogledd Liberia. Gwnaethom gasglu data sylfaenol cyn ymyrraeth a data effaith ôl-ymyrraeth dros gyfnod o dair blynedd mewn pentrefi a oedd yn elwa o'r ymyrraeth ac mewn pentrefi rheolydd.

Dolenni i grynodeb llawn a'r erthygl: https://doi.org/10.1016/j.njas.2020.100333 

SU Repository: https://cronfa.swan.ac.uk/Record/cronfa55183 

Owen, L. (2022). “Parasitically Occupying Bodies”: Exploring Toxifying Securitization in Anti-Trans and Genocidal Ideologies. Peace Review, 34(4), 481-494.

Beth yw "rhesymeg fewnol" ideolegau gwrth-leiafrifol eithafol? Er bod cydnabyddiaeth eang bod ffenomenau fel dad-ddyneiddio yn chwarae rhan bwysig wrth ddilysu trais torfol, mae ysgolheictod diweddar yn ein gwahodd i ystyried effaith "gwenwyno" a disgyrsiau eraill diogeleiddio a fframio bygythiadau wrth ysgogi gweithredu "amddiffynnol" yn erbyn grwpiau lleiafrifol. Gan ddefnyddio fframwaith o'r fath, mae'r traethawd hwn yn ymchwilio i drafodaethau gwrth-draws sy'n eirioli dros weithredu yn erbyn "epidemig traws" tybiedig. Mae'n canfod bod syniadau o ymdreiddio, llygredigaeth, a pherygl agos atoch - sy'n gysylltiedig â disgwrs hil-laddol "gwenwynig" - hefyd yn greiddiol i ffurfiannau ideolegol gwrth-draws, gyda llawer o elfennau nodedig yn gyffredin. Lle mae'r ddau'n wahanol, fodd bynnag, yw yn eu cysylltiadau â gwleidyddiaeth diogelwch materol – mae gwenwyno hil-laddol yn cyd-fynd yn hawdd â gwleidyddiaeth diogelwch gwladol mwy "traddodiadol", rhywbeth nad yw wedi digwydd gyda disgwrs gwrth-draws.

Dolenni i grynodeb llawn a'r erthygl: https://doi.org/10.1080/10402659.2022.2129000 

SU Repository: https://cronfa.swan.ac.uk/Record/cronfa61366 

Trenta, L., Fahey, K., ac Atkinson, D. (2023) Secrecy and the politics of selective disclosures: the US government’s intervention in Guatemala. Journal of Intelligence and National Security

Mae ysgolheictod diweddar yn trafod swyddogaeth signalu cyfrinachedd a gweithredu cudd. Ar y lefel ryngwladol, defnyddir gweithredu cudd i gyflawni amcanion strategol heb beri risg o waethygu’r sefyllfa neu dorri cyfraith ryngwladol yng ngŵydd pawb. Yn ddomestig, deellir cyfrinachedd fel dull i wastrodi etholaethau domestig. Mae'r rhain fel arfer yn cael eu deall fel rhwystrau i weithredu polisi tramor (cudd). Gan adeiladu yn bennaf ar ddeunydd archif, mae'r dadansoddiad yn tynnu sylw at rôl 'datgeliadau dethol' o wybodaeth ynghylch gweithrediadau cudd. Mae'r erthygl hon yn dadansoddi ymyrraeth Gweinyddiaeth Eisenhower ym 1954 yn Guatemala (PBSUCCESS). Gwelwn i’r weinyddiaeth ddefnyddio datgeliadau - ac nid cyfrinachedd – i wastrodi etholaethau domestig hebogaidd.

Dolenni i'r erthygl lawn: https://doi.org/10.1080/02684527.2023.2279317

SU Repository: https://cronfa.swan.ac.uk/Record/cronfa64841 

Trenta, L. (2021). Remote killing? Remoteness, covertness, and the US government’s involvement in assassination. Defence Studies, 21(4), 468-488.

Mae llofruddiaethau diweddar y Cadfridog Soleimani a Mohsen Fakhrizadeh wedi aildanio trafodaethau ynghylch defnydd llywodraethau o lofruddio (assassination). Mae rhai sylwebyddion wedi dehongli'r penodau hyn fel dwysáu arferion "rhyfela o bell.” Yn ddiweddar, mae'r llenyddiaeth ar ryfela o bell wedi ehangu i gynnwys gweithgareddau lluosog ar drothwy rhyfel – ac islaw'r trothwy. O'i ffocws gwreiddiol ar bellter daearyddol, mae "o bell" bellach yn cwmpasu pellter "gwleidyddol" defnyddio grym. Yn y ddealltwriaeth hon, mae " o bell" wedi pylu'r llinell sy’n gwahanu'r dulliau a ddefnyddir i arfer grym a'r ffyrdd – agored neu gudd – lle cânt eu defnyddio. Ar ôl tynnu sylw at rôl gweithredu cudd, mae'r erthygl hon yn sefydlu y dylid cynnwys llofruddio yn y canon "rhyfel o bell".

Dolenni i grynodeb llawn a'r erthygl: https://doi.org/10.1080/14702436.2021.1994393

SU Repository: https://cronfa.swan.ac.uk/Record/cronfa58441 

An Enquiry into Neopatrimonialism and Clientelism in Nigeria’s Rentier State: A Case Study of Nigeria’s Oil Sector Synopsis:

Mae'r gwaith ymchwil hwn yn ceisio deall achosion sylfaenol llygredigaeth yn Nigeria sef neodreftadoliaeth a cheisio rhent. Mae'n archwilio ac yn ceisio deall pam mae ceisio rhent, sy'n gyfreithlon ac yn gynhyrchiol mewn gwledydd eraill, yn anghynhyrchiol yn Nigeria. Mae hefyd yn dadansoddi ymddygiad elît Nigeria, pam a sut mae wedi sefydlu llygredigaeth yn y wlad a'r heriau y bydd llywodraeth Nigeria yn eu hwynebu wrth gyfnerthu trosglwyddiad o gyflwr naturiol bregus i gyflwr naturiol aeddfed. Ar ben hynny, mae'n edrych ar effeithiau niweidiol ymddygiad ceisio rhent a sut mae arweinwyr neodreftadol wedi amddifadu Nigeriaid o'u dyfodol a'u breuddwydion.