Newyddion Diweddaraf 2025

Mae Prifysgol Abertawe wedi helpu i lansio cyfres fideos addysgol arobryn sy'n dod â ffrwydradau yng Ngwlad yr Iâ i ystafelloedd dosbarth, gan gynnig dealltwriaeth ddyfnach i fyfyrwyr o ragweld ffrwydradau folcanig a rheoli peryglon.

Heddiw, cyhoeddwyd mai’r awdur o Balesteina, Yasmin Zaher, yw enillydd y wobr lenyddol fwyaf ac uchaf ei bri yn y byd ar gyfer llenorion ifanc - Gwobr Dylan Thomas Prifysgol Abertawe - am ei nofel gyntaf, The Coin, gan nodi ugain mlynedd ers sefydlu’r wobr fyd-eang hon.

Rydym yn cyfrif y dyddiau tan Hanner Marathon Abertawe eleni ac mae ein cyfranogwyr brwd yn brysur iawn wrth iddynt hyfforddi ar gyfer y diwrnod mawr ddydd Sadwrn 8 Mehefin.

Mae Prifysgol Abertawe yn lansio menter ymchwil gwerth £2 filiwn gyda'r Ganolfan Ecsbloetio Data Genedlaethol (NDEC) sydd wedi'i lleoli yng Nghymru, rhan o'r cwmni technoleg blaenllaw byd-eang Thales, i gryfhau systemau cysylltiedig seiberwydnwch, gan gynnwys y rhai mewn trafnidiaeth.

Mi fydd Prifysgol Abertawe yn cynnal gwledd o weithgareddau ar stondin y GwyddonLe ar faes Eisteddfod Dur a Môr 2025 ym Mharc Margam rhwng 26-31 Mai.

Mae Prifysgol Abertawe wedi agor Lolfa Groeso newydd sbon, lle bywiog a gynlluniwyd i ddod â myfyrwyr ynghyd, dathlu amrywiaeth, a chreu cymuned groesawgar i bawb.

Unwaith eto, mae Prifysgol Abertawe'n cynnal taith gerdded arbennig i godi ymwybyddiaeth o hunanladdiad – a gobeithiwn y bydd newid y dyddiad yn annog hyd yn oed mwy o bobl i ddod i'r daith gerdded eleni.

Gall myfyrwyr hoffai ddod yn nyrsys iechyd meddwl bellach drefnu eu hastudiaethau i gyd-fynd â'u bywydau personol, diolch i gwrs hyblyg newydd ym Mhrifysgol Abertawe.

Mae tri ymchwilydd o Brifysgol Abertawe wedi cael eu penodi fel Uwch Arweinwyr Ymchwil, Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, gan ddarparu arweinyddiaeth a gweithredu fel llysgennad ac eiriolwr dros ymchwil iechyd a gofal yng Nghymru dros y tair blynedd nesaf.  

Wrth i ddatblygiad trefol barhau i lechfeddiannu coedwigoedd glaw hynaf a mwyaf amrywiol y Ddaear, mae astudiaeth newydd dan arweiniad Prifysgol Abertawe yn datgelu bod mamaliaid bach brodorol ac ymledol yn rhannu eu microbau wrth iddynt addasu i'w cynefinoedd newidiol.

Yn ôl astudiaeth newydd, mae canran (43%) yr athletwyr benywaidd sydd o'r farn bod cynnwys athletwyr â DSD (gwahaniaeth o ran datblygiad rhyw) yn y categori benywaidd ar gyfer chwaraeon cyswllt megis rygbi a chwaraeon digyswllt sy'n dibynnu ar allu corfforol megis sbrintio, yn fwy na'r ganran (36%) sydd o'r farn bod hyn yn annheg.

Mae ymchwilwyr ym Mhrifysgol Abertawe wedi darganfod ffordd o ddefnyddio drychau i leihau'n sylweddol y sŵn cwantwm sy'n tarfu ar ronynnau bach iawn - datblygiad sydd i bob golwg yn ddatblygiad hudolus, ond sydd mewn gwirionedd yn seiliedig ar ffiseg cwantwm.

Mae saith person o Brifysgol Abertawe ymhlith Cymrodyr newydd Cymdeithas Ddysgedig Cymru.

Cyfarfu arweinwyr addysg uwch o bob cwr o'r DU ym Mhrifysgol Abertawe i drafod y materion a'r heriau allweddol sy'n wynebu'r sector.

Mae cydweithrediad ymchwil newydd rhwng Prifysgol Abertawe a Choleg y Brenin Llundain wedi derbyn grant o bwys gan y Cyngor Ymchwil Meddygol i wella canlyniadau ar gyfer pobl sy'n byw gydag epilepsi ag ymwrthedd i gyffuriau.

Mae Prifysgol Abertawe a Vodafone wedi datblygu eu cydweithrediad ymhellach drwy lofnodi cytundeb cydweithredu newydd a thrwy brydlesu swyddfeydd yn Sefydliad Gwyddor Bywyd arloesol y Brifysgol.  

Mae Prifysgol Abertawe wedi derbyn Gwobr Effaith Ymrwymiad y Technegwyr i gydnabod y cynnydd a wnaed yn erbyn ei phroses hunanasesu a'i chynllun gweithredu dros y tair blynedd diwethaf.

Bydd ymchwil newydd yn helpu gwyddonwyr i ragfynegi ble a phryd y bydd anifeiliaid yn symud, tasg sy'n fwyfwy pwysig, o ystyried cyflymder newid byd-eang cyfredol.

Mae patisserie teuluol wedi cydweithio â busnes biotechnoleg newydd i ailgylchu gwastraff o dorri cacennau i greu cynnyrch ar sail bacteria sy'n mynd i'r afael â llygredd mewn amaeth a dŵr. Crëwyd y bartneriaeth anghyffredin rhwng dau gwmni o Gymru gan arbenigwyr ym Mhrifysgol Abertawe.

Mae sebon bwytadwy sy'n blasu fel ffa pob ar dost yn y newyddion, gan godi ymwybyddiaeth o dlodi hylendid, gydag ychydig o gymorth gan arbenigedd Prifysgol Abertawe.

Mae Prifysgol Abertawe wedi cadarnhau ei statws fel un o sefydliadau academaidd mwyaf blaenllaw'r DU am greu cwmnïau deillio, yn ôl adroddiad diweddaraf Spotlight on Spinouts gan y cwmni dadansoddi data Beauhurst, a gyhoeddwyd ym mis Mawrth 2025.

Mae Prifysgol Abertawe'n paratoi ar gyfer Varsity Cymru a fydd yn dychwelyd ddydd Mercher 9 Ebrill yn Stadiwm Principality Caerdydd, gyda chefnogaeth hael noddwyr allweddol Compass Group, Mitie, UK Flooring Direct a Graham.

Mewn cam arloesol tuag at atal colli clyw a achosir gan wrthfiotigau, dyfarnwyd £125,000 i academydd o Brifysgol Abertawe gan Academi'r Gwyddorau Meddygol.

Mae ymchwilwyr yng Nghymru yn gweithio gyda gweithwyr ac arweinwyr gofal iechyd proffesiynol i wella dealltwriaeth o pam mae'n cymryd cymaint o amser i gleifion gael eu trosglwyddo o ambiwlansys i adrannau brys ysbytai. 

Mae gwyddonwyr ym Mhrifysgol Abertawe wedi dechrau astudiaeth arloesol i archwilio a all therapi  trochi dŵr oer (CWI) liniaru symptomau anhwylder straen wedi trawma (PTSD).

Mae Prifysgol Abertawe wedi derbyn bron £60,000 gan Ymchwil ac Arloesi'r DU (UKRI) i arwain prosiect arloesol gyda'r nod o wella amodau'r gweithle i academyddion benywaidd sydd â chyflyrau iechyd meddwl.

Mae astudiaeth newydd wedi datgelu sut mae cael eu hatal rhag defnyddio technoleg ddigidol yn creu rhwystrau ychwanegol i bobl sydd â hanes troseddol yng Nghymru, gan gyfyngu ar eu gallu i gael mynediad at wasanaethau cymorth hanfodol, dod o hyd i waith, a meithrin cysylltiadau cymdeithasol.

Mae gan Brifysgol Abertawe rôl allweddol yn yr alwad i weithredu ddiweddaraf sy'n amlinellu'r camau mae'n hanfodol i lywodraethau eu cymryd er mwyn achub coedwigoedd y byd.

Mae Prifysgol Abertawe yn lansio'r radd MSc gyntaf yn y byd mewn Adfer Morol. Bydd hyn yn arfogi graddedigion â'r sgiliau sydd eu hangen arnynt i fynd i'r afael ag un o heriau amgylcheddol mwyaf ein hoes ni - adfer ecosystemau cefnforoedd.

Mae Canolfan Genedlaethol Cymru ar gyfer Ymchwil i Atal Hunanladdiad a Hunan-niwed wedi'i lansio, gan nodi carreg filltir arwyddocaol wrth fynd i'r afael ag un o heriau iechyd cyhoeddus mwyaf dybryd y genedl.

Gyda 24 o rasys mewn 21 o wledydd ar bum cyfandir gwahanol, mae Fformiwla 1 yn gamp sy’n werth biliynau o bunnoedd gan ddenu tua 750 miliwn o gefnogwyr. Am y rhesymau hyn, dyma gyfres chwaraeon mwyaf poblogaidd y byd.

Mae ymchwilwyr yn y Ganolfan Deunyddiau Lled-ddargludol Integreiddiol (CISM) ym Mhrifysgol Abertawe wedi torri tir newydd sylweddol mewn ymchwil i led-ddargludyddion drwy ddangos gallu haen galiwm ocsid 4-modfedd denau am y tro cyntaf yn y DU.

Mae canlyniadau'r dadansoddiad cyntaf erioed ar raddfa fawr o gam-drîn corfforol plant (CPA) sydd wedi arwain at gyfnodau yn yr ysbyty, wedi datgelu mewnwelediadau pwysig i dueddiadau ar draws pum gwlad Ewropeaidd.

Bydd bywgraffiad newydd yn datgelu mwy am y dyn a ysbrydolodd Richard Burton gan drawsnewid ei fywyd o'i wreiddiau ostyngedig i enwogrwydd llwyfan a sgrîn.

Mae prosiect ym Mhrifysgol Abertawe i wella dealltwriaeth o ymddygiad pysgod yn afonydd a moroedd Cymru wedi derbyn hwb ariannol gwerth £657,000.

Sicrhaodd tîm o fyfyrwyr peirianneg sifil Abertawe y safle cyntaf mewn cystadleuaeth fawreddog i ddylunio ac adeiladu pont wedi'i gwneud yn gyfan gwbl o ddeunyddiau ailgylchadwy o’r cartref.

Amlygodd astudiaeth gan Brifysgol Abertawe'r angen brys am gymorth i deuluoedd sy'n wynebu plentyn yn cam-drin rhiant (CPA).

Mae tîm ymchwil o Brifysgol Abertawe wedi rhannu ei ymchwil i gyfranogiad cymunedau de a de-ddwyrain Asiaidd (ESEA) yng Nghynllun Gweithredu Cymru Wrth-hiliol i nodi Diwrnod Dileu Gwahaniaethu Hiliol y Cenhedloedd Unedig.

Mae rhestr fer y wobr fwyaf ac uchaf ei bri yn y byd ar gyfer awduron ifanc - Gwobr Dylan Thomas Prifysgol Abertawe - yn cael ei chyhoeddi heddiw. Mae'n cynnwys chwe llais eithriadol sy'n dod i'r amlwg, gan gynnwys tri llyfr cyntaf, y mae eu hysgrifennu'n arbrofi â ffurf, strwythur ac arddull i archwilio hunaniaeth, rhywedd, galar a rhywioldeb.

Toiled bio-drawsnewidydd sy'n creu biodanwydd o faw dynol yw'r syniad a enillodd rownd Abertawe "Invent for the Planet", cystadleuaeth ddylunio ryngwladol ar gyfer myfyrwyr sy’n ddyfeiswyr.

Mae heintiau sy'n gysylltiedig â gofal iechyd yn her fyd-eang fawr, ac un sy'n gwaethygu yn sgîl bygythiad cynyddol ymwrthedd gwrthfiotig. Yn ogystal â bygwth diogelwch cleifion, mae'r heintiau hyn hefyd yn peri straen anferth i systemau gofal iechyd.

Prifysgol Abertawe fydd y cyrchfan cyntaf yng Nghymru ar daith genedlaethol sy'n dathlu 200 mlynedd o braille, sy'n helpu i amlygu sut mae'r system gyffyrddol o smotiau sydd wedi’u codi’n grymuso pobl sydd wedi colli golwg.

Mae arbenigwyr ym maes iechyd a lles ym Mhrifysgol Abertawe yn rhannu pwysigrwydd gweithgarwch corfforol i bawb, waeth beth fo'u hoedran, eu hil neu eu rhywedd.

Gyda chystadleuaeth yr Ewros 2025 ychydig fisoedd i ffwrdd, mae pêl-droed menywod yn parhau i ddenu mwy o sylw. Nawr mae ymchwil newydd sy'n cynnwys Prifysgol Abertawe yn canolbwyntio ar bêl-droedwyr proffesiynol benywaidd a'r lefelau lactad maen nhw'n eu cynhyrchu yn ystod ymarfer corff.

Abertawe yw'r ddinas fwyaf diogel i fyfyrwyr yng Nghymru, yn ôl astudiaeth gan y Complete University Guide (CUG), sy'n ddibynadwy ac yn annibynnol.

Mae Canolfan Deunyddiau Lled-ddargludol Integreiddiol (CISM) Prifysgol Abertawe'n un o bartneriaid  prosiect newydd o’r enw SAFEPOWER, sydd â'r nod o drawsnewid systemau ynni drwy greu trawsnewidyddion Cerrynt Uniongyrchol Foltedd Canolig (MVDC), a ddyluniwyd i fod yn fach, yn ecogyfeillgar, yn ddiogel ac yn gystadleuol i greu dyfodol glanach sy'n fwy ynni-effeithlon.

Bydd Xavier Crean, myfyriwr PhD Mathemateg ym Mhrifysgol Abertawe, yn rhannu ei ymchwil ag Aelodau Seneddol sy'n awyddus i ddeall y datblygiadau gwyddonol a thechnolegol diweddaraf.

Mae'r farddoniaeth gynharaf am Myrddin, ar gael i'r cyhoedd am y tro cyntaf ac mae'n datgelu, yn groes i'r gred boblogaidd, nad oedd yn ddewin ond yn fardd ac yn broffwyd â diddordeb mawr yn y byd naturiol.

Mae gan Brifysgol Abertawe rôl allweddol mewn rhwydwaith cydweithredol newydd sydd â'r nod o fynd i'r afael â heriau byd-eang a geir oherwydd bioffilmiau microbaidd.

Mae cyfle i fyfyrwyr israddedig o gefndiroedd difreintiedig dreulio'r haf yn cael profiad ymarferol o waith ymchwil mewn deallusrwydd artiffisial (AI) yn Adran Gyfrifiadureg Prifysgol Abertawe.

Mae Prifysgol Abertawe wedi lansio menter newydd i wella rhagolygon gyrfa myfyrwyr ieithoedd yn y dyfodol.

Prifysgol Abertawe a QA Higher Education mewn partneriaeth i ddarparu rhaglenni gradd hyblyg yn Llundain o fis Medi 2025.

Mae Tîm Digwyddiadau Prifysgol Abertawe wedi ennill Gwobr Twristiaeth Werdd uchel ei bri, gan adlewyrchu ei gyflawniadau wrth wneud ei  weithrediadau'n fwy gwyrdd. 

Mae un deg tri o ddioddefwyr a anwyd ym Mhrydain o ryfel y Natsïaid ar bobl anabl, a oedd yn cael eu hystyried gan y gyfundrefn yn 'fywyd anheilwng o fywyd' yn cael eu hanrhydeddu mewn arddangosfa arbennig ym Mhrifysgol Abertawe.

Myfyrwyr yn ennill sgiliau ystafell lân arloesol yn CISM.

Mae lluoedd arfog Iwerddon sy'n ymwneud â dyletswyddau cadw heddwch y Cenhedloedd Unedig wedi derbyn hyfforddiant gan arbenigwr o Abertawe ar y ffordd orau o warchod safleoedd ac arteffactau diwylliannol mewn ardaloedd gwrthdaro. 

Yn dilyn ei lwyddiant fel prosiect ym Mhrifysgol Abertawe, mae Oriel Science yn mynd i mewn i gyfnod newydd cyffrous fel elusen annibynnol, gan ddatgloi cyfleoedd ffres ar gyfer twf ac arloesi.

Mae tîm ymchwil cydweithredol sy'n cynnwys Prifysgol Abertawe wedi archwilio fframwaith y polisi ynghylch hawliau cyfranogol plant mewn ysgolion cynradd yng Nghymru, gan gyhoeddi eu canfyddiadau mewn brîff polisi newydd.

Mae Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru a’r British Heart Foundation (BHF) wedi cyhoeddi cytundeb sylweddol, gwerth £3m, i gefnogi ymchwil cardiofasgwlaidd yng Nghymru drwy gyllid ar gyfer y Rhwydwaith Ymchwil Cardiofasgwlaidd Cenedlaethol (NCRN).

Mae prosiect theatr arloesol, a grëwyd gyda chymorth Prifysgol Abertawe, wedi dod â llawenydd, chwerthin a chysylltiadau cymdeithasol ystyrlon i gartrefi gofal yn ne Cymru.

Mae Prifysgol Abertawe wedi croesawu Dirprwy Is-ganghellor a Deon Gweithredol newydd i'w huwch-dîm arweinyddiaeth, sy'n gyfrifol am Gyfadran Meddygaeth, Iechyd a Gwyddor Bywyd y Brifysgol.

Fel economi fwyaf Ewrop, mae'r Almaen yn gartref i gwmnïau sylweddol o Adidas i Lidl, Haribo i Hugo Boss, Bosch i Birkenstock, a Volkswagen i BMW, sy'n cynnig byd o gyfleoedd gyrfa i siaradwyr Almaeneg - dyma'r neges a roddwyd i ddisgyblion ysgolion lleol a ddaeth i sioe deithiol Almaeneg ddiweddar ym Mhrifysgol Abertawe.

Gall ffyrdd asffalt hunan-adfer, a wnaed o wastraff biomas ac a ddyluniwyd gyda chymorth deallusrwydd artiffisial (AI), gynnig ateb addawol i broblem tyllau ffyrdd y DU, sy’n costio oddeutu £143.5 miliwn o bunnoedd y flwyddyn.

Mae gwyddonwyr chwaraeon o Brifysgol Abertawe wedi bod yn helpu Undeb Rygbi Cymru (WRU) i ddatblygu ei bolisi diogelu newydd, a fydd yn cefnogi'r gêm ar lefelau cymunedol a phroffesiynol ledled Cymru.

Bydd Banc Data SAIL ym maes Gwyddor Data Poblogaeth ym Mhrifysgol Abertawe yn derbyn £4,551,338 o gyllid cynaliadwyedd mewn cyhoeddiad cyllid mawr gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru.

Mae arbenigwr o Brifysgol Abertawe ar gamddefnyddio sylweddau a chanfod cyffuriau wedi cael ei phenodi i'r Cyngor Cynghori ar Gamddefnyddio Cyffuriau, sy'n gwneud argymhellion i lywodraeth y DU ar reoli cyffuriau sy'n beryglus neu'n niweidiol fel arall.

Bydd digwyddiad hynod boblogaidd Varsity Cymru yn dychwelyd i brifddinas Cymru unwaith eto ddydd Mercher y 9 Ebrill 2025, gan ddod â’r gornest Prifysgol fwyaf yn ôl i Gaerdydd.  

Mae Prifysgol Abertawe wedi chwarae rôl allweddol wrth lansio ap realiti estynedig (AR) arloesol sy'n dod â hanes cyfoethog Castell Margam yn fyw.

Mae tîm o Brifysgol Abertawe sy’n rhoi cymorth i gwmnïau yn Ne Cymru i lansio syniadau busnes gwyrdd - megis ailddefnyddio gwastraff plastig ar draethau er mwyn gwneud cynnyrch newydd - wedi datgelu eu bod wedi helpu 22 o gwmnïau gwahanol, gan roi cymorth i lansio 7 o gynhyrchion neu wasanaethau newydd a gwell.

Mae'r rhestr hir ar gyfer  y wobr lenyddol fwyaf ac uchaf ei bri yn y byd i lenorion ifanc – Gwobr Dylan Thomas Prifysgol Abertawe – wedi cael ei datgelu heddiw, gan gynnwys awduron o bob cwr o'r byd gan gynnwys y DU, Palesteina, India, yr Iseldiroedd ac Iwerddon.

Mae astudiaeth newydd wedi datgelu bod rheoli cyflyrau llygad drwy ddarparu gwasanaethau optometrig estynedig gan optometryddion lleol, yn hytrach na dibynnu ar wasanaethau llygad ysbytai yn unig, yn gallu cwtogi amserau aros i gleifion a lleihau costau i'r GIG.

Mae astudiaeth  a arweiniwyd gan Brifysgol Abertawe  wedi dangos bod dangos fideo i bobl o wrthdroi hysbysebu'n cynyddu eu gwrthwynebiad i hysbysebion gamblo.

Cynhelir darllediad ffilm arbennig o'r ddrama glodfawr gan Natalie McGrath, The Beat of Our Hearts, yn Amgueddfa Caerdydd am 11am ddydd Sadwrn 8 Chwefror, gan nodi Mis Hanes LDHTC+.

Mae arbenigwr byd-eang ar danau gwyllt, Yr Athro Stefan Doerr, wedi traddodi darlith gyhoeddus ym Mhrifysgol Abertawe am ei waith, gan nodi 70 mlynedd o adran ddaearyddiaeth y Brifysgol.

Mae dau academydd o Brifysgol Abertawe wedi'u penodi i baneli peilot Pobl, Diwylliant a'r Amgylchedd (PCE) Fframwaith Rhagoriaeth Ymchwil (REF) 2029.

Caiff y panel beirniadu ar gyfer Gwobr Dylan Thomas Prifysgol Abertawe eleni, y wobr lenyddol fwyaf ac uchaf ei bri yn y byd i lenorion ifanc, ei ddatgelu heddiw, cyn cyhoeddi'r rhestr hir ddydd Iau 23 Ionawr.

Wrth ddilyn yr un llwybr â'r teithiau enwog a wnaeth ragchwilio’r llwybr gogleddol i Fynydd Everest dros 100 mlynedd yn ôl, mae academydd o Brifysgol Abertawe wedi helpu i ddogfennu'r newidiadau amgylcheddol a diwylliannol dramatig yn y rhanbarth.

Dyfarnwyd £3m i brosiect newydd dan arweiniad Prifysgol Abertawe i ddatblygu a chynhyrchu modiwlau solar perofsgit cynaliadwy (PSM) yn Affrica, gan rymuso cymunedau lleol a hyrwyddo ynni cynaliadwy.

Gallai disgyblion ysgol yng Nghymru a Chanada elwa o well diogelwch yn erbyn yr haul yn y dyfodol, diolch i bartneriaeth drawsiwerydd newydd.