Ein Tiroedd

Mae teras rhestredig Gradd II yr Abaty’n dyddio o oes Sarah Vivian, gwraig John Henry Vivian (1830au). Roedd hithau’n arddwr dawnus a gellir gweld olion ei gwaith hyd at heddiw ac mae’n parhau i ddylanwadu ar y gwaith adfer mae’r Brifysgol yn ymgymryd ag ef.

Un o nodweddion amlycaf teras yr Abaty yw’r goeden fagnolia fawr. Dros y degawdau, roedd yn draddodiad ymhlith myfyrwyr os oedd y goeden wedi dechrau blodeuo ac nid oeddech chi’n adolygu ar gyfer arholiadau’r haf, roedd problemau mawr gyda chi! 

Mae’r tiroedd o amgylch yr Abaty wedi’u cysylltu mewn ffordd gynhenid â threftadaeth y Brifysgol, gan gyfrannu at fioamrywiaeth y parcdir o’u cwmpas. Mae’r man agored syfrdanol hwn yn cynnig golygfeydd dros ddôl yr Abaty a Bae Abertawe ac mae ar agor i’r gymuned leol ymweld ag ef a’i fwynhau. Dyluniwyd y tirlunio a’r plannu i gyd-fynd â sut byddai’r gerddi wedi edrych yn ystod oes aur yr Abaty, wrth hefyd gynnwys amgylchedd bywiog a chroesawgar i’r campws ar yr un pryd.

Cynlluniwyd y Gerddi Botaneg rhestredig i gychwyn gan y botanegydd arloesol o Brydain a Deon y Gyfadran Wyddoniaeth, yr Athro Florence Annie Mockeridge, a ymddeolodd ym 1954 cyn cwblhau’r prosiect. Daeth Dr Herbert ‘Bertie’ Street i olrhain yr Athro Mockeridge, gan ddylunio cynllun terfynol yr ardd a goruchwylio’r broses o’i chreu.

Mae’r ardd yn cynnwys sawl nodwedd allweddol:

Yr Ymlusgdy: Cafodd yr enw hwn gan yr oedd yn wreiddiol yn gartref i grŵp bach o grwbanod a oedd yn byw ar yr ynys. Fe’i defnyddid hefyd mewn rhaglen fridio gwiberod a ryddhawyd yn y pen draw ar Benrhyn Gŵyr.

Y Pwll Addurniadol: Mae’r pwll yn cynnwys llyswennod, crethyll ac ambell bysgodyn aur ac mae hefyd yn gartref i anifeiliaid di-asgwrn-cefn a gweision y neidr.

Yr Oracl: Gweithiodd myfyrwyr y Brifysgol gydag elusen leol Down to Earth i adeiladu’r Oracl (sef yr Amgylchedd Dysgu Cymunedol ac Ymchwil Awyr Agored) yn y gerddi. Defnyddiodd y tîm ddeunyddiau lleol ag effaith ecolegol isel gan ddefnyddio sgiliau megis adeiladu waliau cerrig sych, ffurfio fframiau pren a chobio.

Y Ddôl: Mae’r ddôl fach yn y gerddi’n rhestredig a chaiff ei thorri unwaith y flwyddyn yn unig, gan gynyddu tirwedd fioamrywiol y Brifysgol.

Llwybr y Goedwig: Helpodd myfyrwyr y Brifysgol i adfer  llwybrau cerdded  y goedwig a oedd yn tueddu i foddi mewn llifogydd. Bellach, maent yn arwain at y ddôl restredig. Yn ogystal, adeiladwyd cyfres o ‘westai trychfilod’ a thomenni cynefin ganddynt ar hyd y llwybr, gan ddefnyddio deunyddiau wedi’u huwchgylchu.

Cychod Gwenyn: Ym mis Ionawr 2014, cyflwynwyd cychod gwenyn i’r Gerddi Botaneg. Ar hyn o bryd, mae chwe chwch ar y safle y mae’r Brifysgol yn berchen arnynt ac yn gofalu amdanynt.

Manteisiwyd ar safle yr Ardd Fotaneg i elwa o’r microhinsoddau a grëwyd gan yr adeiladau a’r tir naturiol gerllaw, gan alluogi i blanhigion tyner, ecsotig ac yn aml brin iawn i gael eu tyfu. Yn gynyddol, mae’r ardd yn cael ei defnyddio fel meithrinfa i gynyddu stoc y planhigion presennol ac ychwanegu at gasgliadau presennol, gan wella bioamrywiaeth a hwyluso dysgu a lles. Mae myfyrwyr yn defnyddio’r ardd fel labordy byw ar gyfer prosiectau sy’n ymwneud ag astudio gwenyn, ystlumod, madfallod dŵr ac amffibiaid.

Mae ein Campws y Bae  wrth ymyl Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SSSI) rydym ni’n gyfrifol am ei gynnal.

Cymerwch saib o’ch diwrnod prysur i archwilio’r cynefin naturiol a chyfoethog. Mae llawer o ffyrdd y gallwch gymryd rhan yn ein mentrau bioamrywiaeth ar y safle.

Rhagor o wybodaeth am Dwyni Crymlyn yma