Llun o Chikyu, llong ddrilio sy'n cael ei defnyddio fel rhan o Arddangosfa 502. Cydnabyddiaeth: JAMSTEC (Asiantaeth Japan ar gyfer Gwyddoniaeth a Thechnoleg Forol-Ddaear).

Ar y Chikyu (yn y llun), mae Dr Katie Preece yn ymuno â chenhadaeth i ddarganfod sut gallai gweithgarwch folcanig y môr mawr ddylanwadu ar ymddygiad daeargryn. Cydnabyddiaeth: JAMSTEC (Asiantaeth Japan ar gyfer Gwyddoniaeth a Thechnoleg Forol-Ddaear).

Mae fylcanolegwr o Brifysgol Abertawe ar fin archwilio un o dirweddau tanddwr mwyaf dirgel y Ddaear fel rhan o alldaith ryngwladol arloesol oddi ar arfordir Japan.

Bydd y genhadaeth yn ymchwilio i "folcanigrwydd petit-spot" - ffenomen anhysbys a allai ddylanwadu ar ymddygiad daeargrynfâu - drwy ddrilio i mewn i Ffos Japan ger uwchganolbwynt Daeargryn Tohoku 2011.

Bydd Dr Katie Preece, Uwch-ddarlithydd mewn Folcanoleg, yn ymuno â gwyddonwyr o bob cwr o'r byd ar Alldaith 502 y Rhaglen Drilio yn y Cefnfor Ryngwladol (IODP3).

Bydd y tîm yn hôl craidd craig 225 metr o hyd a gwaddod o ardal sydd yn agos at y parth islithro i ddeall yn well sut mae'r nodweddion folcanig hyn yn effeithio ar waddod gwely'r môr a gweithgarwch tectonig.

Bydd Dr Preece yn waddodegydd ar y llong ymchwil o'r radd flaenaf o'r enw Chikyu, lle bydd hi'n helpu i ddisgrifio a dehongli'r samplau craidd wrth iddynt gael eu hôl.

Meddai Dr Preece: "Dyma gyfle anhygoel i gyfrannu at ymchwil arloesol ar raddfa fyd-eang. Does dim llawer o ddealltwriaeth ynghylch folcanigrwydd petit-spot o hyd, a bydd yr alldaith hon yn darparu'r dilyniant cyflawn cyntaf o samplau creigiau o'r systemau hyn."

Y tu hwnt i'r rôl newydd hon, mae ymchwil Dr Preece yn canolbwyntio ar ailadeiladu hanesion ffrwydradau a deall sut mae systemau folcanig yn esblygu. Gan gyfuno gwaith maes â thechnegau labordy, gan gynnwys petroleg, geocemeg a geocronoleg, mae hi'n ymchwilio i sut mae magma yn ymddwyn cyn ac yn ystod ffrwydradau.

Mae ei gwaith maes blaenorol wedi mynd â hi i losgfynyddoedd yn Indonesia, Ynys y Dyrchafael ac Armenia, ond dyma fydd y tro cyntaf iddi gymryd rhan mewn alldaith IODP.

Ar ôl y daith, bydd Dr Preece yn arwain ymchwil ôl-alldaith yn dadansoddi gweadau a chyfansoddiad cemegol y creigiau a gasglwyd. Bydd ei gwaith yn helpu gwyddonwyr i ddeall sut mae gweithgarwch petit-spot yn newid y plât tectonig islithrol ac yn cyfrannu at gylchoedd geocemegol dwfn y Ddaear.

Mae Alldaith 502 yn gydweithrediad rhwng 17 o wledydd. Fel llawer o deithiau IODP, ceir heriau technegol a gwyddonol sylweddol, a chynhelir gweithrediadau drilio yn rhai o amgylcheddau mwyaf eithafol y Ddaear. Yn yr achos hwn, mae'r safle drilio yn gorwedd o dan bron 5.5 cilomedr o ddŵr.

Meddai Dr Jude Coggon, Cydlynydd Rhaglen IODP y DU: "Rydym yn falch iawn o gael tri gwyddonydd rhagorol o'r DU yn hwylio fel rhan o'r alldaith hon, yn ogystal ag un arall sy'n cymryd rhan mewn ymchwil ar y lan.

"Am fwy na 50 mlynedd bellach, mae drilio gwyddonol yn y cefnfor wedi arloesi datblygiad technolegau ar gyfer samplu gwely'r môr o dan y cefnfor dwfn, ac wedi archwilio'r ffin hon i drawsnewid yn barhaus ein dealltwriaeth o sut mae ein planed yn gweithio. Mae Alldaith 502 yn ymdrech gyffrous, a fydd yn ein helpu i ddeall sut mae'r arddull hon o folcanigrwydd a ddarganfuwyd yn ddiweddar yn effeithio ar brosesau sylfaenol y Ddaear, gan gynnwys daeargrynfâu “megathrust” a'r cylch carbon."

Rhannu'r stori